İshalin Bebekler ve Çocuklar Üzerindeki Etkileri
İshalle birlikte vücutta önemli miktarda su ve değişken elektrolit kaybı nedeniyle ortaya çıkan dehidratasyon, bebeklerde ve küçük çocuklarda tehlikeli sonuçlara yol açabiliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Samet Özer, yaz aylarında bebekler ve çocukların sağlığını olumsuz etkileyen ishal konusunda bilgi verdi. İshal dünyada her yıl yaklaşık 1,7 milyar vaka ile bebek ölümlerinin en sık üçüncü nedenidir. 2019 yılında, 5 yaşın altındaki çocuklarda, çoğunlukla gelişmekte olan ülkelerde 370 bin ishal kaynaklı ölüm meydana gelmiştir. Öte yandan gelişmiş ülkelerde ise oral rehidratasyon solüsyonlarının kullanımı, son 20 yılda bu ölüm oranını büyük ölçüde geriletmiştir. Çocuklarda ishal çoğunlukla viral gastroenteritten kaynaklanır.
İshalin Nedenleri ve Yayılma Yolları
Bu rahatsızlık bulaşıcıdır ve kişiden kişiye geçebilmektedir. Bebek ve küçük çocukların dışkıları yumuşak, şekilli ve katıysa bu ishal değildir. Anne sütüyle beslenen bebekler hardal sarısı renginde, yumuşak ve sulu dışkı yapabilmektedir. Bu da ishal olarak tanımlanmamaktadır. İshal, kirlenmiş su kaynaklarıyla yayılan bir dizi bakteriyel, viral ve parazitik organizmanın neden olduğu enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkmaktadır. 5 yaşın altındaki çocuklarda en sık görülen viral patojenler rotavirüs, norovirüs, adenovirüs ve astrovirüstür.
İshalin Korunma Yolları
Bunlardan rotavirüs kolay bulaşabilmesi nedeni ile en sık görülenidir. Rotavirüs enfeksiyonuna karşı aşı geliştirilmiş olması enfeksiyon kontrolü açısından en önemli korunma yolu olarak görülmektedir. Tüm bebekler ilk 6 ay içinde iki doz şeklinde ağız yoluyla uygulanan rotavirüs aşısını olmalıdır. Bakteriyel patojenler arasında escherichia coli, salmonella spp., shigella spp. ve campylobacter spp. yer alırken, parazitik patojenler arasında cryptosporidium, giardia ve entamoeba spp. bulunur.
İshalin Yayılmasını Engellemek İçin Hijyenik Önlemler
E. coli, salmonella ve shigella gibi bakteriyel patojenler 6-10 yaş grubundaki çocukları etkilemektedir. İshalin eşlik ettiği hastalıklar, kötü kişisel hijyenle daha da artarak kişiden kişiye de yayılabilmektedir. Hijyenik olmayan koşullarda hazırlanan veya saklanan yiyecekler ve içecekler de ishalin bir diğer önemli nedenidir. Evlerde kullanılan suyun hijyenik olmayan şekilde depolanması ve kullanılması da önemli bir risktir. Kirli sulardan elde edilen balık ve deniz ürünleri de hastalığa ciddi katkısı olmaktadır.
İshalin Belirtileri ve Acil Durumlar
Küçük çocuk ve bebeklerin bu kirli alanlarla teması ishale neden olabilmektedir. Bir diğer önemli bulaş yolu ise özellikle yaz aylarında kullanımı artan toplu kullanılan havuzlardır. İshal olan çocuklarda dışkıdaki değişimle birlikte şu belirtiler görülebilmektedir: Karın ağrısı, aralıklı kusma, yüksek ateş, iştahsızlık ve halsizlik, aşırı sıvı kaybı. İshalin nedenine bağlı olarak belirtiler değişiklik gösterebilmektedir.
İshal Tedavisinde Önemli Noktalar
Bu aşamada bebek ve çocukların susuz kalıp kalmadığını anlamak önemlidir. Ağız, dil ve dudaklarda kuruluk, çökük gözler, isteksiz veya sinirli davranışlar, ağlarken daha az gözyaşı dökmek, normalden daha az ıslak bez, cilt esnekliğinin kaybı, kalp hızının artmış olması, uykuya meyilli olmak şiddetli dehidratasyonun belirtileridir ve tıbbi acil bir durumdur. İshal olan bebek ve çocuklar için acil tıbbi yardım alınmalıdır.
